De Stelt-Zuid herbergt veel groen, maar ook aan de dieren is gedacht. Onder de noemer ‘natuurinclusief bouwen’ krijgen woningen voorzieningen die bijdragen aan het wel en wee van huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen in het bijzonder. Hoe denken bij de bouw betrokken partijen over natuurinclusiviteit? En: wat verwachten zij van het ‘wonen in het landschap? We maakten een rondje langs de velden en spraken een aantal van hen, onder wie een architect, een aannemer, drie ontwikkelaars en een vastgoed-projectleider.
‘De natuur onzichtbaar een handje helpen’
‘Vergeleken met andere gemeenten loopt Nijmegen echt voor op het gebied van natuurinclusief bouwen. De ontwikkeling van de Stelt-Zuid is daarvan een mooi voorbeeld. Ambtenaren brachten tijdens het ontwerptraject het thema steeds ter sprake en stelden vervolgens harde eisen aan de bouw én het vormgeven van de openbare ruimte. Ik snap dat wel. In de Stelt-Zuid is het landschap leidend, dus wordt breed naar natuurinclusiviteit gekeken. Dan kom je er niet met een paar extra vogelhuisjes. Omdat privétuinen relatief klein zijn gehouden, is er veel openbaar groen. De boomgaard biedt straks lucht en ruimte tussen de woningen en mogelijkheden voor biodiversiteit, zeker samen met de naastgelegen waterloop én de wadi’s achter de woningen. Verder genereren struiken, fruit- en bloesembomen voedsel voor bijen en vlinders. Geïnspireerd door die groene gedachte helpen wij de natuur onzichtbaar een handje door in de gevels van onze 12 boomgaard- en 19 dijkwoningen nestmogelijkheden voor vogels en vleermuizen te integreren.’ Rick Hageman, projectmanager BPD
‘Met nestkastjes alléén ben je er niet’
‘Ik kan echt genieten van landschappelijke plannen, waarbij je, vaak met een landschapsarchitect, de natuur meeneemt in het maken van een complete wijk, zoals in de Stelt-Zuid gebeurt. Heel prettig vond ik de duidelijke visie van de gemeente op ‘wonen in het landschap’, voor mij een belangrijke basis bij het ontwerpen van de appartementen, boomgaard- en dijkwoningen voor VanWonen. Ondanks de focus op de openbare ruimte, kon ik mijn creatieve ei prima kwijt. Ik vond het eigenlijk wel fijn om wat ingetogener te werken en rustige materialen te gebruiken, zoals houten gevels, speciaal gebakken dakpannen en aardkleurige bakstenen. Zo creëer je een natuurlijke uitstraling die hier perfect past en bijdraagt aan het natuurinclusieve karakter van het gebied. Dat veel mensen de term ‘natuurinclusief bouwen’ koppelen aan een kwantificeerbaar aantal dak- en gevelvoorzieningen, vind ik erg kort door de bocht. Met nestkastjes alléén ben je er niet. Fruitbomen, planten, vruchtdragende struiken, struwelen, heggen en hagen zijn waardevoller en ecologisch gezien veel interessanter, voor dieren én mensen.’ Seth de Rooij, architect MIX Architectuur
‘Strenge eisen natuurinclusief bouwen maken het verschil’
‘In de Stelt-Zuid zijn woningen ondergeschikt gemaakt aan het landschap om de openbare ruimte te laten excelleren. Natuurinclusief bouwen helpt daarbij om de biodiversiteit en leefbaarheid van het gebied op peil te houden. In onze woningen zijn nestelvoorzieningen aangebracht voor huismussen, zwaluwen en vleermuizen. Verder krijgt de stallingsgarage van het appartementencomplex een groen dak, waarvan vooral insecten en vlinders zullen profiteren. Hoewel bijzonder, hebben we het thema natuurinclusiviteit niet als extra feature in onze woningverkoop meegenomen. Ook omdat het thema pas hot werd toen het verkoopproces al liep. Maar bewoners zijn enthousiast, gezien de succesvolle start van het participatieproces. Intussen is natuurinclusief bouwen een wettelijk verplichting die wij standaard meenemen aan de voorkant van het ontwikkelproces. Dat is een goede zaak. Zeker in meer stedelijke gebieden, zoals straks Hof van Holland, heb je minder groen in de directe omgeving. Hier zullen juist die strenge eisen van de gemeente Nijmegen op het terrein van natuurinclusief bouwen het verschil maken.’ Vincent Reukers, projectontwikkelaar VanWonen
‘Natuurinclusief bouwen vergt best wel wat denkwerk’
‘De gemeente Nijmegen voerde vanaf het begin de regie over de opzet van de Stelt-Zuid en de rol van onder meer het natuurinclusief bouwen. Dat wij als aannemer, met andere betrokken partijen, mochten meekijken en –denken was bijzonder en noodzakelijk tegelijk. Het is leuk om vogels of vleermuizen in woningen te herbergen, maar ze mogen geen overlast veroorzaken. Dat vergt best wel wat denkwerk. Om lekkages en condensatieproblemen te voorkomen, moeten we slim omgaan met de positie van nestkastvoorzieningen. Zeker omdat we woningen water- en liefst luchtdicht opleveren. Daarom is, onder meer met de architect, extra kritisch gekeken of voorzieningen in het ontwerp pasten en op een bouwkundig verantwoorde manier gerealiseerd konden worden. Dat is prima gelukt, blijkt bij de Talis-woningen die we in september 2020 hebben opgeleverd. Het blijft een uitdaging, bouwen op een postzegel, maar de natuur krijgt straks alle ruimte. Precies wat de Stelt-Zuid zo mooi maakt.’
Hans van Berkom, projectleider aannemer De Vree en Sliepen
‘Natuur profiteert van specifieke woningvoorzieningen’
‘Ooit vond de bouwwereld het lastig om, naast de verplichte bouwwetten en –regels, ook nog eens te voldoen aan allerlei natuureisen. Fijn hoor, voorzieningen voor vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen, maar het geld kon beter in woningen zelf gestoken worden, zo werd gedacht. Intussen ziet iedereen het belang in van groene voorzieningen, met de Stelt-Zuid als ultiem voorbeeld. Hoe je het ook wendt of keert, bouwen heeft een flinke impact op de natuur. Natuurinclusief bouwen vermindert die impact. Het aanbrengen van specifieke voorzieningen voegt iets toe aan woningen, waarvan de natuur op termijn profiteert. Die positieve invloed is nog eens extra belangrijk in stedelijke gebieden, waar natuurinclusief bouwen helpt om de weinige natuur zoveel mogelijk te ontlasten en waar mogelijk te stimuleren. Dat doet me denken aan een groot onderhoudsproject, waar vier nieuwe zwaluwkasten werden ingebouwd, in een sleuf in de spouwmuur. Al tijdens een inspectieronde met de uitvoerder waren de kastjes in gebruik. De beestjes wisten blijkbaar precies wat er van ze werd verwacht. Een fijne gedachte, toch?’ Clemens Nolten, projectleider Vastgoed Talis
‘Eigen ecoloog laten meedenken’
‘Voor mij was dit project niet heel anders dan andere. Wél werd ik positief verrast door de rol van de gemeente die zich vanaf het begin sterk maakte om van de openbare ruimte en de woningen één eenheid te maken. Hierdoor moesten alle ontwikkelaars zich aan specifieke richtlijnen houden, bijvoorbeeld op het gebied van architectuur. Ondanks die strakke kaders is een grote verscheidenheid in aanbod gecreëerd; je kunt precies zien van welke ontwikkelaar welk product is. Omdat we deze natuurinclusieve opdracht uiterst serieus namen, heeft onze eigen ecoloog het definitieve ontwerp op haalbaarheid getoetst en meegedacht over de verschillende nestkastvoorzieningen. Door dat snelle schakelen kregen we ook heel vlot de handen van de gemeente op elkaar. Ik ben erg benieuwd hoe het gebied er over zo’n twee jaar uitziet, als het groen de kans heeft gehad om te groeien en de natuurinclusiviteit door de interactie tussen mens, dier en natuur zich in volle glorie ontvouwt. De Stelt-Zuid is wat dat betreft de ideale proeftuin.’ Frank Linssen, ontwerpmanager Heijmans
Facebook Stelt-Zuid
